تعاریف کلیدی - مقیاس ها

صورت، محقق از مقیاس اسمی استفاده کرده است. هیچ رابطه ریاضی یی بین شاد و غمگین فرض نمی‌شود و آن ها تنها دو مقوله متفاوتند. هر چند به این مقوله‌ها می‌توان 0 و 1 را نسبت داد، اما این دو عدد، هیچ رابطه‌ای با مقادیر صفت متغیر (شاد و غمگین) ندارند.

مقیاس ترتیبی

عبارت ترتیبی؛ یعنی ترتیب دادن.

مقیاس رتبه‌ای، مقیاسی است که افراد یا اشیا را از لحاظ صفت ویژه، رتبه‌بندی می‌کند. در این مقیاس به تعداد افراد، رتبه وجود دارد. در مقیاس رتبه‌ای، اعداد فقط اطلاعاتی درباره سلسله مراتب یا به عبارتی، رتبه اشیاء یا افراد در طول مقیاس، فراهم می‌ورند؛ مثل «طبقه اجتماعی – اقتصادی». در مقیاس رتبه ای نه تنها تفاوت کیفی متغیر ها مشخص می شود.( مانند مقیاس اسمی) بلکه برتری یا کم تری مقدار و درجه ی صفت مورد بررسی نیز، نشان داده می شود. بدین معنا که افراد مورد مطالعه از نظر صفت مورد نظر، از بیش ترین تا کم ترین مقدار آن صفت درجه بندی و مرتبه هر فرد نسبت به دیگران مشخص می شود. فرض کنید که مشاهده گر در مثال قبلی ما، با تمام کودکان کلاس مصاحبه کرده و سپس آنان را بر حسب میزان شادی رتبه بندی نموده است. اکنون شادی هر کودک را می توان بر حسب رتبه مشخص کرده و سپس آنان را بر حسب میزان شادی رتبه بندی کرد. با مشخص کردن ترتیب دانش آموزان بر حسب شادی، مشاهده گر یک مقیاس ترتیبی به وجود آورده است.

مقیاس فاصله ای

این مقیاس از مقیاس های قبلی کامل تر است. در این نوع اندازه گیری، نه تنها افراد از نظر صفت مورد مطالعه طبقه بندی می شوند و رتبه هر فرد تعیین می شود، بلکه تفاوت هر فرد با فرد دیگر را نیز می توان تعیین کرد. این مقیاس به ما اجازه می دهد، میانگین و انحراف معیار پاسخ های مرتبط با متغیر های مختلف را محاسبه کنیم.

به عبارت دیگر این مقیاس نه تنها قادر است افراد را با توجه به خصوصیت مشخصی گروه بندی کند و رتبه ها را درون گروه های مشخص سازد، بلکه قادر است مقدار این تفاوت را اندازه گیری و تفاوت بین اشخاص را مشخص سازد. در حقیقت نه تنها ترتیب اشیا بلکه فاصله بین آن ها نیز مشخص می گردد. علاوه بر آن در این مقیاس مبدا صفر وجود ندارد. برای مثال در یک آزمون نمره یک دانش آموز 20 و نمره دیگری 18 است. بنابراین مقیاس فاصله ای با فراهم آوردن واحد ثابت اندازه گیری، به تفاوت بین اعداد، معنا می دهد.

مقیاس نسبی

مقیاس نسبی دقیق ترین مقیاس اندازه گیری است. خصوصیات ممتاز مقیاس نسبی داشتن نقطه ای دقیق برای شروع است که آن را صفر مطلق می نامیم. و از این رو، نارسایی نقطه دلخواه برای شروع در مقیاس ترتیبی را جبران می کند. صفر مطلق مقیاسی معنا دار در یک مقیاس اندازه گیری است. این مقیاس قوی ترین مقیاس اندازه گیری بین چهار مقیاس موجود است. نکته مهم این است که چنان چه متغیری را در مقیاس بالاتر، اندازه گیری کرده ایم می توانیم به مقیاس های سطح پایین تر تبدیل کنیم ولی عکس آن امکان پذیر نیست.

مشاهده مطلب در کانال